Montfort-sur-Risle 1965

Lees- en kijktijd ca. 8 minuten

Tekst © Rob Hoen

Een mooie ingekleurde ansichtkaart. Een kunstwerk met een fleurig sausje over een van origine zwart-wit foto. Blijkbaar is er de eeuwige behoefte om de werkelijkheid mooier te maken dan hij is. Het manipuleren van foto’s is van alle tijden. Omdat gewoon mooi blijkbaar niet mooi genoeg is.

Er staan een paar auto’s geparkeerd in de Rue Saint-Pierre. Dat is de hoofdstraat van Montfort-sur-Risle in de Haute-Normandie. Verspreid over de straat, als door een worp van een paar dobbelstenen. De eigenaren doen even wat boodschappen. De hoofdweg loopt parallel aan de rivier Risle die -zoals de luchtfoto uit dezelfde periode laat zien- vergaand gekanaliseerd is.
In Frankrijk zijn een paar honderd stadjes en dorpjes waar je met de auto zomaar doorheen rijdt op weg naar je bestemming waarvan je denkt als je er eenmaal doorheen bent gereden: ik moet eigenlijk stoppen voor een drankje of om iets te eten. Of om even rond te kijken. Want de Rue Saint-Pierre ziet er eigenlijk best wel gezellig uit. Je keert uiteindelijk om. Je parkeert je auto en doet wat iedereen doet die trek heeft: aanschuiven in het plaatselijke restaurant.
Montfort-sur-Risle is óók een van die vele door godvergeten-stadjes in Frankrijk, waar je met je auto door heen kunt rijden zonder een sterveling te zien. Behalve dan op de wekelijkse marktdag of tijdens een feestdag. Vergeten, omdat het daar zo gewoon alledaags Frans is. Iedere nieuwe dag voltrekt zich daar bijna identiek aan de vorige. Dat is saai, maar heeft ook wel iets aantrekkelijks en overzichtelijks. De wekelijkse markt, de zondagse pétanque-competitie op het Quartier la Source, de zorg voor het dagelijkse bestaan. Dat geldt voor iedereen in Montfort-sur-Risle. Zo weet je precies wie wanneer bij de slager of bakker is of z’n eerste glas drinkt bij de Bar des Sports PMU.
Maar God heeft Montfort-sur-Risle niet vergeten. Want ooit ging hier Laetitia Casta (1978) naar school. Casta’s carrière als fotomodel begint als ze vijftien jaar is. Tijdens een vakantie met haar familie in Corsica, waar ze wordt opgemerkt door een fotograaf. Intussen is ze in Frankrijk hét gezicht van L’Oréal. Dit merk staat voor een hele reeks luxe merken in de cosmetica en schoonheidsverzorging.
Laetitia is niet alleen cosmetica. Ze is ook het gezicht van Frankrijk in de persoon van Marianne. Dé Marianne bedoel ik dan: hét symbool van de Franse republiek. Het voorbeeld van het verzet tegen de monarchie, door Eugène Delacroix in 1830 geschilderd op het doek ‘Le Liberté guidant le peuple’ (de vrijheid leidt het volk): een mooie vrouw gesublimeerd tot een bijna zinnelijk symbool van vrijheid. Haar wellustige naaktheid staat voor zowel moed als kwetsbaarheid. Koning Karel X wordt verjaagd door de burgerij en vervangen door de veel liberalere Lodewijk Philips die later de bijnaam Burgerkoning krijgt. Marianne draagt een Frygische muts; in de Romeinse Republiek is dat het herkenningsteken voor een bevrijde slaaf. De nieuwe driekleurenvlag die ze draagt symboliseert vrijheid, gelijkheid en broederschap. De vrijheid is niet alleen een groot goed, ze is ook mooi… De geest van de Franse Revolutie van 1795 is uit de fles en niet meer te bedwingen.

Marianne staat niet in de Franse grondwet genoemd, maar ze ís Frankrijk. Vooral bij gemeentes en rechtbanken vind je haar buste in de vergaderzaal. Ze staat ook op het officiële briefpapier van de Franse overheid. Is Marianne eerst nog een anonieme jonge vrouw, in de loop van de vijfde Franse Republiek gaan de officiële bustes steeds meer lijken op bekende Françaises.
Iedere acht jaar kiezen 36.000 Franse burgemeesters een nieuwe Marianne. Ze evolueert mee met het moderne Frankrijk. De eerste is Brigitte Bardot in 1970. Catherine Deneuve poseert voor Marianne in de jaren tachtig. Bekende Franse beeldhouwers hebben dan de eer de nieuwe Marianne in steen te vereeuwigen, die vervolgens in massaproductie genomen wordt om in ieder gemeentehuis op de schouw mogen prijken. In 2000 wordt Laetitia Casta met 36 procent van de burgemeestersstemmen tot de nieuwe Marianne verkozen. En dan barst de kritiek los: deze verkiezing zou verworden zijn tot een schoonheidswedstrijd. Vooral vrouwelijke burgemeesters maken zich boos. Casta is veel te sensueel om model voor Frankrijk te staan. En Marianne is nu eenmaal een maagd. De bustes van Marianne worden in veel stadhuizen niet vervangen. ‘Frankrijk is primair een vrouw, een mooie vrouw’, zei de Franse historicus Le Roy Ladurie ooit. Ik stel voor dat Eugène Delacroix in 1830 de eerste Marianne schildert als Katrien Duck. Haar vrouwelijkheid bedekt ze met de Franse driekleur. Voor zover ze die al heeft. Die bustes kunnen de burgemeesters dan gewoon bij Walt Disney kopen.
Terug naar Montfort-sur-Risle. Ik kijk uit het raam van het restaurant. Het is markt vandaag. Die wordt nog steeds gehouden op het plantsoen rechts op de ansichtkaart. En ik zie ineens allemaal Mariannes lopen… Vive la France, vive la République!