Brunémont 1960

Lees-en kijktijd ca. 5 minuten

Tekst © Rob Hoen

Soms heb je van die ansichtkaarten die meer zijn dan een kiekje alleen, die meer zijn dan promotie voor stad en streek. Een foto waarop wat gebeurt. Deze ansicht wijkt af van de traditionele kaarten uit de jaren vijftig en zestig. Ik ga het nu eens niet over die prachtige auto’s hebben: de Citroën DS19 vooraan, met daarachter een Simca Aronde, een 2CV en in de verte nog een HY-bus.

De kaart is gemaakt rond 1960 in Brunémont. Dat ligt in Noord Frankrijk. In de regio Nord-Pas-de-Calais-Picardie, midden in de driehoek Arras-Valenciennes-Bapaume. Brunémont telt een kleine 600 inwoners. Er is een eenvoudige camping municipal. Verder zijn er enkele meertjes die vooral watersporters lokken. Er wordt veel gezeild en vissers zitten er met de familie kinderen regelmatig langs de waterkant.
De mensen op de ansichtkaart zijn op weg naar Café-Restaurant l’Escale. De auto’s langs de waterkant zijn van bezoekers van het restaurant. Die gelegenheid bestaat nog steeds. Er is zelfs een station dat uit een enkelspoor met een stoepje bestaat. Maar dan heb je alles van Brunémont wel zo’n beetje gehad. In het dorp zelf gebeurt niet veel. Als er een fotograaf voor een ansicht verschijnt loopt komt iedereen naar buiten.
Interessanter is de bovenstaande ansichtkaart zelf. Met welk doel is deze ansicht gemaakt? Dat is de vraag die zich onmiddellijk bij mij opdringt als je langer naar het beeld kijkt. De foto wordt nog interessanter omdat het beeld op de ansichtkaart eigenlijk geen foto-onderwerp is; mensen in badkleding die langs een rij auto’s lopen.
Wat heeft de fotograaf willen verbeelden? Gaat het om het meertje als toeristische attractie op de foto? Helemaal rechts is heel klein een zeilbootje te zien op het meer. Of gaat het om de auto’s die langs de weg staan, op dat prachtige wegdek? Ik weet gewoon niet waarom deze foto gemaakt is.
Waar de prentbriefkaart vooral in afwijkt van de gebruikelijke ansichten uit de jaren vijftig, zestig en zeventig is dat de mensen redelijk dichtbij en herkenbaar in beeld gebracht zijn. En tussen de mensen op de foto én de fotograaf is er duidelijk contact. De aanwezigheid van de camera zorgt voor de ‘andere’ ansicht.
De vaders met kinderen rechts op de foto kijken naar de mensen links op de foto: twee jonge vrouwen in zwemkleding. Met twee mannen. Eén van de vrouwen bedekt haar gezicht voor de fotograaf. De andere vrouw kijkt naar haar. De twee mannen met kinderen aan de overzijde, zien het moment. De jongen helemaal links kijkt naar de fotograaf. De man er achter kijkt ook over de schouder van zijn voorganger naar de fotograaf. Ook het jochie dat tussen de Simca Aronde en de 2CV tevoorschijn komt kijkt naar de camera. Er is een onmiskenbare spanning in het beeld. De spanning van het moment: omdat er een foto gemaakt wordt.
Die extra dimensie wordt nóg sterker als je weet dat het in Frankrijk verboden is om mensen op straat herkenbaar te fotograferen om vervolgens deze foto commercieel te exploiteren, bijvoorbeeld in de vorm van een ansicht. Dat heet in juridische termen ‘Portretten die niet in opdracht zijn gemaakt’. In Nederland mag dat wel zolang de geportretteerde geen redelijk belang heeft zich daartegen te verzetten. Het is dus wonderbaarlijk dat deze ansicht ooit verkocht is door de plaatselijke middenstand. Ik zou mijzelf nooit wegduikend voor de forograaf op deze manier in het ansichtkaartenrek willen zien. Op al die oude kaarten uit Frankrijk, mensen zijn er vrijwel nooit herkenbaar in beeld.
Misschien wilde de fotograaf nu eens een echt mooie foto maken met een verhaal. Als ik ansichtkaartenfabrikant was geweest, dan was deze foto als promotieartikel voor de plaatselijke VVV nooit door de selectie gekomen. Maar als liefhebber van mooie straatscènes is deze kaart echt een topper. Het verhaal dat de fotograaf wilde vertellen, ik heb het zojuist opgeschreven. Vijfenvijftig jaar later.