Morterolles-sur-Semme 1964

Lees- en kijktijd: ca. 8 minuten

Tekst © Rob Hoen

Een doorgaande weg in een dorpje: een hotel met een bijbehorend café, een garage met een tankstation. Een bureau de tabac samen met een alimentation. In een oogopslag alle voorzieningen in één straat van het dorp Morterolles-sur-Semme.

De auto’s worden afgetankt met Azur benzine. Dat is een van de oudste benzinemerken van Frankrijk, in 1965 opgegaan in Total. Langs de weg staat een rij auto’s geparkeerd, keurig in de parkeervakken. Van rechts naar links: een Renault Dauphine, een fonkelnieuwe Citroën DS19 Pallas uit de eerste serie van 1964 (te herkennen aan de kleur Gris Palladium en de ééngatswielen met sombrero-doppen), een Peugeot 203, een Citroën 2CV, Peugeot 404 en tenslotte een Renault R4.
De rij geparkeerde auto’s is graadmeter voor de welvaart anno 1964. Luxe auto’s, werkauto’s, bestelauto’s, bereikbare auto’s. Ondanks het feit dat er op de ansichtkaart geen mens te zien is, het is een beeld van bloeiende welvaart uit de jaren zestig van een kleine gemeenschap in Frankrijk. De wederopbouw is voorbij. Er mag weer genoten worden. Hier in Morterolles rijden de auto’s af en aan om boodschappen te doen. Het gehucht is populair bij ansichtkaartfotografen.
Morterolles-sur-Semme ligt vlak boven Limoges, in de Haute Vienne. Klein, want Morterolles telt in de tijd van de ansicht niet meer dan een paar straten met een honderdtal inwoners. Er loopt één grote straat door het dorp: op oude Michelinkaarten is dat de rode Route Nationale 20. Die loopt aan een stuk van Parijs tot aan Spanje: van de Porte d’Orléans in Parijs tot Bourg-Madame aan de Spaanse grens. Het is een van de langste Routes Nationales van Frankrijk geweest, totdat in de jaren negentig de snelweg A20 stukje bij beetje wordt wordt afgebouwd. Die zorgt voor een snelle ontsluiting van het Massif Central.

Die snelweg is de doodsteek voor Morterolles-sur-Semme. Want de vroegere RN20 wordt gedegradeerd tot de Départementelle 202, een gele D-weg. Voor die tijd dendert alles wat wielen heeft over de Route Nationale 20 naar het zuiden, richting Pyreneeën en vice versa, dwars door het gehucht Morterolles. Nu rijdt er nog een enkele tractor en wat bestemmingsverkeer.
Het hele dorp doet z’n boodschappen bij de épicerie. Het Central Garage du Café Bar Hotel du Centre is de grootste werkgever van het dorp. Elke nacht zijn bijna alle kamers bezet met vertegenwoordigers en handelsreizigers; tijdens het zomerseizoen met toeristen.

Dit is zo’n klassiek hotel waar je op doorreis om een uur of zes ’s avonds stopt, je auto in de garage van het hotel parkeert. Waar je na een lange rit even op bed gaat liggen, je verfrist en ’s avonds om een uur of acht aan tafel gaat. En je vervolgens in het restaurant laat bedienen door de lokale dorpsschone met producten uit de regionale keuken samen met een goed glas. Om pas in bed te ontdekken dat je beter een kamer aan de achterkant had kunnen nemen, omdat het zware verkeer de hele nacht door het dorpje blijft dreunen. Het raam dichtdoen heeft niet zo veel zin, want geluidsisolerend dubbelglas bestaat nog niet. Je kijkt nog lang – ondanks die goede maaltijd met een fles wijn afgerond met een digestif – naar het gele schijnsel van de lampen op het plafond van passerende vrachtwagens. ‘s Morgens word je gebroken wakker in het kromme bed en kijkt uit het raam.

Tien jaar daarvoor kondigt de welvaart zich al aan, zij het wel nog wat sober. Er zitten reizigers op het terras (of beter: ze zitten op de stoep) te lunchen. Er staat een Renault 4CV met het dak volgeladen geparkeerd. Een prachtige en exclusieve Salmson Splendilux cabriolet heeft zojuist getankt. Het is een niet al te zonnige dag. De kap van de Salmson blijft dicht. Ook na het tanken.

Hoe vergankelijk blijken de ansichtkaarten te zijn als je nu op dezelfde plek gaat kijken: de benzinepomp is weg. De garage is dicht. De bloembakken voor de ramen zijn er niet meer. Er hangen nog wel gordijnen achter de ramen, maar de kamers zijn leeg. Het hotel is gesloten en staat te koop, wegens gebrek aan klandizie. De vertegenwoordigers en handelsreizigers zijn er niet meer. Het bureau de tabac is dichtgetimmerd. Achter de verfrommelde luxaflex van de kruidenier zijn lege schappen. Zelfs de huismuis kan zich ternauwernood in leven houden.

De dorpelingen halen hun benzine en boodschappen nu bij de supermarktketens Leclerc of Carrefour in Souterraine, ruim 15 kilometer verderop. Voor de ouderen komt er nog wekelijks een marktwagen voorbij, zoals in de prachtige film Le fils de l’épicier (2007) van regisseur Éric Guirado.
Ik loop door het lege hotel. Er snerpt gebroken glas onder mijn schoenen. Ik kijk naar het verval. Verkleurd streepjesbehang verraadt waar ooit schilderijen aan de muur hingen. De lege eetzaal met her en der nog wat kapot meubilair. Er ligt nog een vork in de gootsteen in de keuken. Alle keukenapparatuur is weggehaald. Lege flessen. Bij de vroegere receptie staat nog een oude telefooncentrale met oude, kromgetrokken ansichtkaarten aan de muur. De geur van vermolmd hout, van vochtige lucht. De smaak van leegstand van een onbewoond huis. Oude kranten op de grond. Alsof iedereen overhaast vertrokken is.
Er rijdt een tractor voorbij over de D202. In de verte blaft een hond. En dan wordt het stil in Morterolles-sur-Semme.